این کتاب، تاریخ زندگانی پیغمبر خاتم نیست. چون نویسندهاش مورخ نیست. مورخ باید در تاریخ تخصص داشته باشد و چنین تخصصی برای نویسنده نیست. اگر بگوییم بهرهای است از تاریخ حیات آن حضرت و نگاهی است کوتاه به راه او، شاید گزاف نگفته باشیم. از سبک شرححالنویسی صرفنظر شد و سبک دیگری در نگارش به کار رفت؛ حضرتش برتر و بالاتر از آن است که چون منی بخواهد شرححال آن حضرت را بنویسد.
این کتاب، دارای نشانهای چند از نشانههای بیشمار اوست. چون ذات نامتناهی، نشانههایش نیز نامتناهی است و کسی نمیتواند از همه آنها آگاه شود. نشانههای یاد شده را خودش رهنمایی کرده است. پس آنچه در این دفتر است از اوست و به سوی اوست. شایستهتر از خودش کسی نیست که این کتاب به حضورش تقدیم شود. » این کتاب پیش از این در دو جلد عرضه میشد و اکنون هر دو جلد چاپ شده و مطلبی از آن حذف نشده است.
تا نخستین جنگ جهانی، در شرق نزدیک، زن و مرد، با هم ارتباطی نداشتند و مردان از دیدن زنان محروم بودند. اتباط مردها با مردها و زنها با زنها بود. در صورتی که زنان از نگاه کردن به مردان ممنوع نبودند. پس از پایان جنگ، رفت و آمد غربیان به شرق فزونی گرفت و کم کم غرب زدگی در شرق پیدا شد. مردان شرقی، احساس محرومیت کردند و این فکر در مغزشان راه یافت که چرا ما از دیدن زنان محروم باشیم. چرا نباید زن و مرد، با یکدیگر ارتباط داشته باشند.
کتاب «پیشوای شهیدان»، درباره شخصیت، قیام و شهادت امام حسین (ع) است که با نگاهی تحلیلی و معنوی به بررسی ابعاد مختلف واقعه عاشورا میپردازد. این کتاب، علاوه بر روایت تاریخی، به ابعاد عرفانی، اخلاقی و فلسفی قیام امام حسین (ع) نیز میپردازد و آن را بهعنوان الگویی جاودانه در تاریخ معرفی میکند. آیتالله رضا صدر، در این اثر، تلاش کرده است تا ماهیت قیام عاشورا را از زوایای مختلف تحلیل کند و آن را فراتر از یک حادثه تاریخی، بهعنوان یک جریان فکری، معرفتی و اجتماعی معرفی نماید.
در سال ۳۱ شمسی به کشورهای عربی مسافرت کردم و در روز یازدهم محرم سال ۷۱ یکی از دوستان لبنانی این کتاب را به من عنایت کرد. پس از مطالعه، آن را بسیار شایسته و شیوا یافتم و به مضمون: خوشتر آن باشد که ذکر دلبران گفته آید در حدیث دیگران تصمیم به ترجمه آن گرفتم و در همان لبنان ترجمهاش را پایان دادم و از برکات وجود مقدس زینب در آن دیار، از خطراتی بزرگ مصون ماندم. پس از مراجعت به ایران، یکی دوبار در آن تجدید نظر کرده، اینک تقدیم خوانندگان عزیز میشود.
چند سالی است که شبهای پنجشنبه، در محضر گروهی از آقایان فضلای حوزه علمیه قم، سخنانی در موضوعات مختلف اخلاقی و اجتماعی، ایراد میکنم و مطالبی درباره این دو مکتب پربار اسلام بیان میدارم. پس از آنکه چندی از تشکیل این جلسات گذشت، به خاطرم رسید آنچه را که میگویم یادداشت کرده و به اصطلاح فلاسفه، وجود کتبی را ضمیمه وجود لفظی کنم» سرفصلهایی که در این کتاب به آن پرداخته شده بدین شرح است: استقامت در قرآن، استقامت، راههای کسب استقامت، استقامت برای خدا و ...
دروغ گناهی است بزرگ و کلید گناهان میباشد و از نظر ارتکاب، آسانترین گناه است و همه کس در خطر آن قرار دارد. بسیاری از گناهان را هر کسی نمیتواند مرتکب شود، ارتکابش شرایطی لازم دارد ولی دروغ را ناتوانترین اشخاص و بیشعورترین آنها در بیشتر اوضاع و احوال میتواند مرتکب گردد؛ از این رو شایستگی دارد که بیش از گناهان دیگر مورد بحث قرار گیرد، چون خطر ارتکابش بیش از گناهان دیگر میباشد. آیا میشود با این گناه شوم، مبارزه کرد؟ آیا میتوان این میکرب خطرناک را تا اندازهای از پیکر جامعه دور کرد؟ بایستی توفیق این کار از خدای بزرگ خواسته شود.
کتابهایی که در اخلاق بحث میکنند، باید به گونهای باشند که خواننده را به صفات خوب بخوانند و صفات بد را از وی برانند و او را برانگیزاند که خود را به آن صفتِ نیک بیاراید و این صفت زشت را از خویش بزداید... استقامت برای اصلاح دنیا و آخرتِ فرد و جامعه سودمند، و نزد خرد و همه ادیان، پسندیده و محبوب است، ولی حسد جز فساد دنیا و آخرت ثمری ندارد و نزد خرد و همه ادیان، ناپسند و منفور است. بدبختانه باید اقرار کنیم، همچنان که استقامت در میان ما مسلمانان بسیار کم یافت میشود، حسد در میان ما فراوان است.
کاوش در واژهٔ اسلام از نظر لغت ما را به دو معنا راهنمایی میکند که ریشهٔ هر دو یکی است و هر چند تعبیر مختلف است، دوگانگی میان آن دو نیست: (۱) تسلیم بودن و سر فرودآوردن در برابر حقایق، راستیها و درستیها (۲) داخل شدن در صلح و صفا» برخی از سرفصلهایی که در این کتاب به آن پرداخته شده بدین شرح است: اسلام ما یعنی دوست داشتن؛ اسلام آیین برادری؛ صفات آیین برادری؛ وظایف برادری؛ مساوات و برابری؛ برتری از نظر اسلام؛ برتری مسلمان بر کافر؛ زادگان و زایندگان؛ دانش نامتناهی؛ آموزگار بشر؛ عصمت پیشوا؛ ثواب و عقاب؛ اصالت اسلام؛ فهم قرآن؛ تخصص در مسائل اسلام؛ کار خوب و کار بد؛ مهمانی و ضیافت
شاید ماه صفر ۱۳۷۶ قمری بود و تازه از مشهد مقدس به قم مراجعت کرده بودم که دوستم آقای مهدی قائمالصباح پیشنهاد کرد که در هر هفته، شبی در منزل ایشان، درباره تفسیر کلامالله مجید بحث کنیم. شبهای شنبه برای این کار تعیین شد و چند سالی ادامه یافت. بحث تفسیری ما از آغاز قرآن شروع نشد، بلکه سوره سوره انتخاب میشد و مورد بحث قرار میگرفت. انتخاب سورهها از نظر مباحث اجتماعی و تربیتی قرآن بود. نخستین سورهای که مورد بحث قرار گرفت، سوره مبارکه حجرات بود. این سوره از سورههای کوتاه قرآن و دارای مباحثی بسیار عالی و پر ارج است. اینک نوشتههای آن را با تقدیم مقدمهای، به دوستان قرآن تقدیم میکنم.
قرآن، راه خود را صراط مستقیم نامیده و آن راهِ راست است. انحراف از راهِ راست، انحراف از راهِ قرآن است؛ خواه چپگرایی باشد و خواه راستگرایی. سالکانی که در سلوک خود منحرف شوند، به مقصد نخواهند رسید و باید بکوشند تا خود را از خطر انحراف برهانند. سالکِ راه قرآن و رهروِ کوی سعادت را دو خطر در پیش است: ۱. خطا در شناخت راه ۲. انحراف از راه شناخته شده. هر دو خطر، در اثر خودبینی و فرمانبری از روح حیوانی است که در سرشت بشر جا دارد که قرآن از آن به نفس اماره تعبیر میکند. شاید در نظر چنین آید که وحدتی میان مطالب این کتاب نیست و جستارهایش ارتباطی با یکدیگر ندارند، در حالی که چنین نیست.
امیرمومنان حضرت علی (ع) پیشوای بزرگی است که راه و روش او، الگویی تمام عیار برای همه انسان ها - از مسلمان و غیر مسلمان- در انسانیت، عدالت، سیاست ورزی، جوان مردی، علم و دانش، شجاعت، تقوا، زهدورزی و یکتا پرستی است. هر کس با شمه از «راه علی (ع)» آشنا شود شیفته او می گردد و دل و جان در گروش می گذرد. در دنیای امروز، معرفی چنین شیوه ها و منش هایی، ضرورت انکار ناپذیری است که در شکل های مختلف به آن پرداخته شود. نویسنده در اثر حاضر نیز با همین هدف، گوشه هایی از این دریای ناپیدا کرانه را می کاود.
راه مهدی(عج)، همان راه محمد(ص) و علی(ع) و راه قرآن است. در گذشتهای نه چندان دوره، راه محمد(ص) عرضه شد، راه قرآن منتشر گردید و راه علی(ع) نشان داده شد. اینک راه مهدی(عج)، چهارمین راه است. چهار راهی که به یک مقصد منتهی میشود و آن حق و حقیقت است. پس چهاری است که با یک مساوی است. راه محمد(ص) راه خداست. راه علی(ع) راه خداست. راه قرآن راه خداست. راه مهدی(عج) نیز راه خداست. چهار راهی است که نظیر ندارد و بیمانند است.
این کتاب شامل چند داستان کوتاه با این عناوین است: سر دو راهی، گردنبند مقدس، به سوی او، مردوفا، پشیمان، محمود و زیر درختان سدر. عنوان کتاب نام یکی از همین داستانهاست.